Info afb.

Valentinus van Rome, Italië; priester & martelaar; † 269.

Feest 14 februari.

Legende
Valentinus zou priester zijn geweest ten tijde van keizer Claudius II. Hij was een wijs en deugdzaam man, en stond in hoog aanzien bij zijn medechristenen; zelfs de heidenen hadden groot respect voor hem. Zo drong zijn faam ook door tot de keizer zelf. Deze wilde hem graag eens persoonlijk ontmoeten. Hij liet hem oproepen en vriendelijk vroeg hij hem: 'Als u zo verstandig bent, hoe komt u er dan bij die flauwekul van dat bijgeloof over Christus aan te hangen? Ik zou u heel graag in mijn vriendenkring willen opnemen, maar dat zou wel betekenen dat u zich houdt aan de Romeinse goden.'
Waarop Valentinus antwoordde: 'Dat zou u niet van mij verlangen, als u iets meer wist van de heerlijkheid Gods; dan zou u beseffen dat Christus zijn zoon is.'
Op de vraag wat hij dan dacht over de aloude goden, zei Valentinus:
'Dat zijn alleen maar boze geesten.'
Alle omstanders waren ontzet over dat antwoord en vonden eigenlijk dat deze godslasteraar de dood verdiende. Maar de keizer was onder de indruk en wilde deze christen graag nog wat beter leren kennen. De prefect echter betoogde dat deze Valentinus een tovenaar was en dat hij met zijn kunsten de keizer in zijn macht probeerde te krijgen. De keizer bemerkte dat hij zich niet langer tegen het gevoelen van zijn raadslieden kon verzetten; hij zou er een volksopstand mee riskeren. Daarom leverde hij Valentinus uit aan de prefect. Deze droeg hem op zijn beurt over aan rechter Asterius. Toen Valentinus eenmaal voor hem stond, bad hij hardop dat God zo goed wilde zijn het verstand van alle aanwezige heidenen te verlichten. Asterius veerde onmiddellijk op:
'Als uw God zoals u zegt licht is, dan zou ik wel eens willen zien of Hij iets van zijn licht aan mijn dochtertje zou kunnen geven; ze is namelijk blind. Kan Hij dat, dan zal ik voortaan in Hem geloven.'
Nu bad Valentinus: 'Heer Jezus Christus, U bent het ware licht van deze wereld, verlicht ook hier uw dienares.' De woorden waren nog niet verklonken of het meisje kreeg inderdaad het licht in haar ogen terug. Buiten zichzelf van verbazing vielen Asterius en zijn vrouw voor Valentinus op de knieën en vroegen wat zij moesten doen om christen te worden. De priester legde hun uit hoe zij zich daarop moesten voorbereiden. Vervolgens ontving Asterius het doopsel tezamen met de andere veertig mensen van zijn huishouden. Toen de keizer dit ter ore kwam, liet hij ze allemaal in de gevangenis werpen. Valentinus werd gefolterd en tenslotte onthoofd.
[109]

Zijn verhaal wordt vaak verward met dat van Valentinus van Terni, een stadje vlakbij Rome. Hij wordt vereerd als martelaar-bisschop in hetzelfde jaar en op dezelfde dag als priester Valentinus. Hij zou zijn naam alle eer hebben aangedaan en een gehandicapt zoontje van de Romeinse staatsambtenaar Creton hebben genezen. Moderne geleerden gaan ervan uit dat het hier toch een en dezelfde heilige betreft.
Wimmer en Melzer (2002) schrijven daarover: ‘Aan de Via Flaminia bevonden zich in de 4e eeuw twee begraafplaatsen. Op beide plekken werd een Valentinus vereerd. De eerste bij de tweede mijlpaal, dus nog binnen de muren van Rome, de tweede bij de 63 mijlpaal vlakbij Terni. Op de begraafplaats bij de tweede mijlpaal liet paus Juylius I († 352; feest 12 april) een basiliek Valentinusbasiliek bouwen. Deze werd door paus Theodorus I († 649) compleet gerenoveerd. De vereing van de martelaar Valentinus wordt bevestigd door pelgrimsverslagen uit de 7e eeuw. Zijn martelaarsberichten (later dan de 6e eeuw) noemen hem priester in Rome die onder keizer Claudius II, bijgenaamd Goticus, op een veertiende februari de marteldood onderging en aan de Via Flaminia was bijgezet.

Bij de 63e mijlpaal stond in de 8e eeuw een kerk die eveneens aan een heilige Valentinus was toegewijd. Ook hij werd op de 14e februari vereerd. Een martelaarsbericht uit de 5e/6e eeuw noemt hem burger en bisschop van de stad Terni. Hij zou in Rome terechtgesteld zijn, maar in de burt van zijn vaderstad begraven.’ Ook zij gaan ervan uit dat het hier uiteindelijk om een en dezelfde persoon gaat aan wie twee verschillende kerken waren gewijd.
[Wmm.2002p:817/818]

Wij zullen wat betreft de afbeeldingen onderscheid blijven maken tussen beide Valentinussen. Betreft het een priester, dan rangschikken we de afbeelding bij deze Valentinus. Wordt hij weergegeven als bisschop (mijter, staf, tabberd), dan plaatsen we zijn afbeelding bij zijn naamgenoot van Terni.

Weerspreuk(en)
'A la Saint-Valentin,
s'il neige ou s'il pleut,
les récoltes seront bonnes.'

[Laat het met Sint-Valentijn
maar regenen of sneeuwen:
de oogst zal goed zijn]

Valentinus van Rome
Rond Zending 2011, februari: Thema ‘verchristelijkte rituelen’


Zijn naam is verbonden met liefdesgeschenken. Historisch gesproken heeft hij daar niets mee te maken.
Volgens de legende was hij priester in de 3e eeuw. Hij was een wijs en deugdzaam man, en stond in hoog aanzien bij zijn medechristenen; zelfs de heidenen hadden groot respect voor hem. Zo drong zijn faam ook door tot de keizer zelf. Deze wilde hem graag eens persoonlijk ontmoeten. Hij liet hem oproepen en vriendelijk vroeg hij hem: 'Als u zo verstandig bent, hoe komt u er dan bij die flauwekul van dat bijgeloof over Christus aan te hangen? Ik zou u heel graag in mijn vriendenkring willen opnemen, maar dat zou wel betekenen dat u zich houdt aan de Romeinse goden.'
Waarop Valentinus antwoordde: 'Dat zou u niet van mij verlangen, als u iets meer wist van de heerlijkheid Gods; dan zou u beseffen dat Christus zijn Zoon is.'
Op de vraag wat hij dan dacht over de aloude goden, zei Valentinus:
'Dat zijn alleen maar boze geesten.'
Alle omstanders waren ontzet over dat antwoord en vonden eigenlijk dat deze godslasteraar de dood verdiende. Maar de keizer was onder de indruk en wilde deze christen graag nog wat beter leren kennen. De prefect echter betoogde dat deze Valentinus een tovenaar was en dat hij met zijn kunsten de keizer in zijn macht probeerde te krijgen. De keizer bemerkte dat hij zich niet langer tegen het gevoelen van zijn raadslieden kon verzetten; hij zou er een volksopstand mee riskeren. Daarom leverde hij Valentinus uit aan de prefect. Deze droeg hem op zijn beurt over aan rechter Asterius. Toen Valentinus eenmaal voor hem stond, bad hij hardop dat God zo goed wilde zijn het verstand van alle aanwezige heidenen te verlichten. Asterius veerde onmiddellijk op:
'Als uw God zoals u zegt licht is, dan zou ik wel eens willen zien of Hij iets van zijn licht aan mijn dochtertje zou kunnen geven; ze is namelijk blind. Kan Hij dat, dan zal ik voortaan in Hem geloven.'
Nu bad Valentinus: 'Heer Jezus Christus, U bent het ware licht van deze wereld, verlicht ook hier uw dienares.' De woorden waren nog niet verklonken of het meisje kreeg inderdaad het licht in haar ogen terug. Buiten zichzelf van verbazing vielen Asterius en zijn vrouw voor Valentinus op de knieën en vroegen wat zij moesten doen om christen te worden. De priester legde hun uit hoe zij zich daarop moesten voorbereiden. Vervolgens ontving Asterius het doopsel tezamen met de andere veertig mensen van zijn huishouden. Toen de keizer dit ter ore kwam, liet hij ze allemaal in de gevangenis werpen. Valentinus werd gefolterd en tenslotte onthoofd.
Sinds halverwege de vierde eeuw stond er in Rome op de plek van zijn terechtstelling bij de Porta Flaminia ter ere van hem een Valentinuskerk. In diezelfde tijd is zijn feestdag geplaatst op 14 februari. Zo werd deze dag voor de geloofsgemeenschap Valentijnsdag.

Hij wordt vaak verward met Valentinus van Terni, een bisschop die een lichamelijk gehandicapt kind genas. Ook hij stierf de marteldood († 303; feest 7 januari)

Vóór de verspreiding van het christendom vierde men onder de Noord-Europese en vooral de Angelsaksische volkeren een vruchtbaarheidsfeest. Men geloofde namelijk dat op de 14e februari de vogeltjes voor het eerst met elkaar paarden. Daaruit ontwikkelde zich het gebruik om jongens en meisjes op de vooravond van die dag lootjes te laten trekken. De winnaars waren voor een jaar met elkaar verbonden. Toen het christendom zich over deze streken verspreidde, bleef dat oude gebruik in stand; het werd verbonden met de naam van de heilige die op deze dag werd gevierd: Valentinus. Vanaf dat moment noemde men de winnaars van het loterijspelletje 'Valentijn en Valentine'. Ook degenen die elkaar voor het eerst op deze dag ontmoetten en verliefd werden, kregen deze benaming.
De tegenwoordige gewoonte om aan iemand die je graag mag, een aardigheidje te geven, is een afzwakking van dit oorspronkelijke gebruik.

De afbeelding komt uit Litouwen. We zien Valentijn als priester. Links het blinde meisje; rechts een moeder met een gehandicapt kind (afkomstig uit het verhaal van Valentinus van Terni!).