× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contact zoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† 444  Cyrillus van Alexandrië

Info afb.

Cyrillus van Alexandrië, Egypte; bisschop & kerkleraar; † 444.

Feest 18 (tezamen met Athanasius) & 28 januari (westerse kerk) & 9 februari (sinds 1882) & 9 (oosterse kerk) & 27 juni.

Cyrillus volgde zijn oom Theofilus op als bisschop van de stad Alexandrië in Egypte.
In die tijd heerste er groet onenigheid in de Kerk over de vraag welke de plaats was van Maria in de heilsgeschiedenis. Als Jezus werkelijk God én mens was, zoals honderd jaar eerder op het Eerste Oecumenische Concilie van Nicea was vastgesteld, moest je van Maria dan niet zeggen dat zij niet alleen de méns Jezus had gebaard, maar ook de Gód Jezus. Immers, de goddelijke natuur van Jezus was hem niet op enig moment tijdens zijn leven komen aanwaaien, maar die bezat hij van de moederschoot af. Aldus de zogeheten Alexandrijnse school; hun woordvoerder was dus bisschop Cyrillus.
Daartegenover stonden de gelovigen die zich hadden aangesloten bij de opvatting van patriarch Johannes van Antiochië. Zij werden kortweg de Antiochenen genoemd. Zij hadden zich laten inspireren door patriarch Nestorius van Constantinopel (428-431). Deze meende dat je van Jezus niet kon zeggen dat hij én God én mens was. Het was eenvoudig ondenkbaar dat God mens kon worden; nog minder dan dat hout water kon worden of ijs ijzer. Hooguit kon je zeggend dat de goddelijke natuur enige tijd bezit had genomen van de mens Jezus. Bijgevolg kon je helemaal niet besluiten dat Maria aangeduid zou kunnen worden met de titel ‘God-barende’, of ‘Moeder van God’.

Het was keizer Theodosius die in 431 hoogst persoonlijk het Derde Oecumenische Concilie bijeen riep. De vergadering zou plaats vinden te Efese, de stad waar vanouds de heidenen de liefdesgodin Artemis hadden vereerd.

Cyrillus was vanuit Alexandrië eerder in Efese aangekomen dan de tegenstanders uit Antiochië. Hij maakte hiervan gebruik door alvast de vergadering plechtig te openen. Bij de aanvang van de vergadering kregen de aanwezigen de brief voorgelegd, welke Cyrillus enige tijd terug aan Nestorius had geschreven en waarin hij onverkort vasthield aan 'Nicea'. Praktisch eenstemmig werd de opvatting van Cyrillus aangemerkt als de ware leer, inclusief de conclusie dat Maria terecht de titel 'Theo-tokos' werd toegekend. Nestorius werd veroordeeld en afgezet als patriarch van Constantinopel.
Cyrillus zou op dat moment een hymne hebben voorgebeden op Maria in de geest van het Concilie.

‘Gegroet, Maria,
Moeder van God,
Maagd en Moeder,
Draagster van Licht,
Ongeschonden Vat.

Gegroet, Maagd Maria,
Moeder en Slavin,
Maagd omwille van Hem
die uit uw maagdelijkheid is geboren;
Moeder omwille van Hem,
die gij in uw armen hebt gedragen
en met uw melk hebt gevoed;
Slavin omwille van Hem,
die de gedaante van een slaaf heeft aangenomen.
Want binnengegaan is de Koning in zijn stad,
of liever in uw schoot,
en Hij is weer uitgegaan overeenkomstig zijn wil,
terwijl uw poort gesloten bleef.
Zonder wil van een man immers
hebt gij Hem ontvangen,
en op goddelijke wijze hebt gij Hem gebaard.

Gegroet Maria,
tempel waar God zijn intrek neemt,
heilige tempel,
gelijk de profeet David uitriep:
‘Heilig is uw tempel,
wonderbaar in gerechtigheid.’

Gegroet Maria,
sieraad van de gehele wereld.

Gegroet Maria,
ongerepte duif.

Gegroet Maria,
onblusbare lamp.
Want uit u is geboren de Zon der Gerechtigheid.

Gegroet Maria,
plaats van Hem,
die door geen plaats wordt omvat;
gij, die de eniggeborene,
het Woord van God,
hebt omsloten;
die zonder ploeg of zaaisel
de onverwelkbare aar hebt gedragen.

Gegroet Maria,
die de profeten bezingen
en omwille van wie de herders
met de engelen de ontzagwekkende lofzang aanheffen:
“Ere zij God in de hoge
en op aarde welgevallen aan de mensen.”

Gegroet Maria, Moeder Gods,
om wie de engelen zich verheugen
en de aartsengelen jubelen
in dreunende zangen.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
om wie de magiërs komen aanbidden,
geleid door een lichtende ster.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
om wie de twaalfvoudige tooi der apostelen werd verkozen.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
om wie Johannes, nog in de schoot van zijn moeder,
is opgesprongen;
om wie de kandelaar het eeuwige licht heeft aanbeden.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
door wie de onzegbare genade is voortgekomen
waarvan de Apostel zei:
“De genade Gods is tot heil aan alle mensen verschenen.”

Gegroet Maria, Moeder Gods,
uit wie is voortgekomen het waarachtige Licht,
onze Heer Jezus Christus,
die spreekt in de evangeliën:
Ik ben het Licht van de wereld.”

Gegroet Maria, Moeder Gods,
uit wie het licht is opgegaan
voor wie in het donker
en de schaduw des doods waren gezeten;
want het volk dat in de schaduw was gezeten,
heeft een groot licht gezien.
Wat anders is dit licht
dan onze Heer Jezus Christus,
het waarachtige licht
dat elke mens verlicht die in de wereld komt?

Gegroet Maria, Moeder Gods,
door wie in de evangeliën geboodschapt wordt:
“Gezegend Hij die komt in de Naam des Heren”;
door wie in steden, in dorpen en op eilanden
de kerken der rechtgelovigen zijn gegrondvest.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
uit wie de overwinnaar van de dood is voortgekomen,
die zijn maaksel uit de zonde heeft opgericht
en het leidt naar het koningschap in de hemel.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
ui wie is opgebloeid en opgelicht
de luister der verrijzenis.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
uit wie het ontzagwekkende doopsel
van heiliging in de Jordaan is gevloeid.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
door wie zowel Johannes als de Jordaan zijn geheiligd,
en de duivel met smaad is getroffen.

Gegroet Maria, Moeder Gods,
door wie alle geest die gelooft
wordt behouden.’

[naar Groot Gebedenboek]

Toen de Antiochenen arriveerden, hoorden zij, dat de belangrijkste beslissing al was genomen. In een aparte zitting verklaarden zij de buiten hen om genomen besluiten ongeldig en sloten Cyrillus uit van de geloofsgemeenschap (excommunicatie). Intussen bleek dat de afgezanten van Paus Celestinus I († 432; feest 6 april), de bisschop van Rome, aan de kant stonden van Cyrillus. Ook de invloedrijke zus van keizer Theodosius sympathiseerde met deze opvatting. Zij wist haar broer geleidelijk aan te overtuigen van de juistheid van Cyrillus' opvattingen. Hij bekrachtigde daarop de besluiten van de eerste vergadering: Nestorius werd veroordeeld en afgezet. Waarop de keizer de vergadering ontbond en de bisschoppen weer naar huis stuurde.

De verzoening tussen beide groepen werd een kwestie van twee jaar lang delicaat onderhandelen. In 433 sloten de Antiochenen zich tenslotte bij Cyrillus' opvatting aan.

Verering & Cultuur
Om zijn onvermoeibaar ijveren voor het ware geloof in woord en geschrift wordt Cyrillus betiteld als 'Verdediger van Katholieke Geloof' en 'Verdediger van de Waarheid' en ook wel als 'Sluitstuk van de Kerkvaders' of als 'Vurig Aanhanger van Nauwkeurige Formuleringen'. Dit laatste vooral vanwege zijn scherpzinnige redeneringen en argumentaties.

Door toedoen van zijn tegenstanders heeft hij nog een tijdje gevangen gezeten in Constantinopel. Maar door bemoeienis van paus Celestinus kon hij weer gauw naar zijn Alexandrië terug. Daar is hij tenslotte overleden.

Afgebeeld
Hij wordt afgebeeld als bisschop zonder mijter met een boek in de hand; een duif op zijn schouder (symbool van inspiratie door Gods Heilige Geest, die hem de waarheid influistert); soms verschijnt hem de Moeder Gods, in het Grieks 'Theotokos' geheten = 'godbarend').


© A. van den Akker s.j.

VoorwoordHoe wordt men heilige?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen