× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contactzoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† 1038  Stefanus I van Hongarije

Info afb.

Stefanus (ook István; oorspronkelijk Vaik of Vajk) I van Hongarije, Boedapest, Hongarije; eerste christenkoning; † 1038.

Feest † 15 & 16 & 20 (in Hongarije: dag van begrafenis) augustus & 2 september (overwinning op Turken 1686).

Geschiedenis

Hij werd rond 970 in de Hongaarse stad Esztergóm geboren als Vajk (of Vaik), zoon van fejedelem (ook vojvoda = vorst) Géza (of Geysa). In die tijd viel Hongarije nog onder het bisdom Passau en er kwam een priester uit de St-Peregrinuskerk om hem te dopen, waarbij hij de naam István (= Stefanus) ontving. Zijn vorming kreeg hij van de heilige Adalbertus van Praag († 997; feest 23 april). Toen zijn vader Geysa in 977 stierf, volgde hij hem op als 'Voivoda' der Hongaren. In 995 huwde hij met Gisela, die later eveneens als heilige zou worden vereerd († 1065; feest 7 mei).

Met Kerstmis van het jaar 1000 werd hij door Paus Silvester II († 1003) in Esztergóm tot eerste koning van Hongarije gezalfd en gekroond; daarmee werd hij de grondlegger van het koningshuis Árpád. Bij die gelegenheid verleende Silvester hem de eretitel van 'apostel-koning'. Het was niet alleen de geestelijke rijkdom van deze nieuwe godsdienst die hem aantrok, hij zag er ook een uitstekend middel in om de eenheid in zijn rijk tot stand te brengen. Vandaar dat hij alle stamhoofden beval de nieuwe godsdienst aan te nemen. Als er waren die zich onwillig of zelfs opstandig toonden, schuwde hij niet geweld te gebruiken. Om het christendom onder zijn mensen ingang te doen vinden, deed hij een beroep op geestelijken uit het buitenland. Hij had een goede neus. Zo kwam abt Gerard van het Venetiaanse klooster San Giorgio Maggiore op zijn pelgrimstocht naar Jeruzalem bij de koning aankloppen om te overnachten. De monnik maakte zo'n indruk op de vorst, dat deze hem met klem vroeg zijn plannen op te geven, voortaan bij hem in de buurt te blijven en de verkondiging van het evangelie in Hongarije op zich te nemen. Hij zou de eerste bisschop worden van Csanád (of Chunad), stierf in 1046 de marteldood en wordt in Hongarije nog altijd vereerd als Sint Gellert (feest 24 september).

Ook Stefanus' zoon Emmerik (of Imre), die rond 1007 geboren moet zijn, staat te boek als heilige. Zijn opleiding vertrouwden zijn ouders toe aan bisschop Gerard. Zodra de jongen tot de jaren van het verstand was gekomen, wilde Stefanus hem betrekken bij zijn bestuursactiviteiten. Vandaar dat hij voor zijn zoon een vorstenspiegel liet maken. Dat is een boekje, waarin alle deugden stonden opgesomd, waarover een christenvorst diende te beschikken. Voordat Emmerich het geleerde goed en wel in praktijk kon brengen, kwam hij om tijdens een jachtpartij, vierentwintig jaar oud († 1031; feest 4 november).

Stefanus was een bekwaam en krachtig leider. Hij behaalde in menige oorlog de overwinning, bezorgde zijn volk voorspoed en een uitstekende grondwet, maar vooral had hij oog voor het geestelijk welzijn van zijn mensen. Hij droeg zorg voor een goede kerkelijke organisatie, vestigde in minstens tien steden een bisschopszetel (waaronder Györ, Pécs en Veszprém), stichtte kloosters (waaronder in 1002 het nog bestaande Szent Márton [= Sint-Maarten], nu: Pannonhalma), haalde naast bisschop Gerard nog vele andere monniken naar Hongarije en stelde zijn rijk onder de bescherming van Onze Lieve Vrouw.

Hij stierf op haar feestdag, 15 augustus, van het jaar 1038. Op 20 augustus werd hij bijgezet in de voor hem gebouwde basiliek in Székesfehérvár, noordoostelijk van het Balatonmeer.

Verering & Cultuur

Stefanus werd heilig verklaard onder St Ladislaus I van Hongarije door de feestelijke verheffing van zijn relieken in 1083, samen met die van Sint Emmerik. In Hongarije geldt hij niet alleen als heilige, maar ook als nationale held. In een schrijn in de Szent-Istvánbasiliek wordt zijn rechterhand bewaard: het is een nationale relikwie. Ook de kroon die hij op kerstmis van het jaar 1000 uit handen van paus Silvester II ontving, is een van de kostbaarste herinneringen aan hem; het kleinood is dan ook meermalen ontvreemd. Onlangs nog, januari 1978, werd dit nationale symbool door de Verenigde Staten aan Hongarije teruggegeven; nu bevindt het zich in het Nationaal museum te Boedapest.

De dag van zijn begrafenis (20 augustus) is in Hongarije een nationale feestdag met een grote processie in Boedapest. Tijdens de communistische overheersing van 1948 tot 1989 werd het feest omgedoopt tot Dag van de Grondwet. Toen Oostenrijk-Hongarije in 1686 de overwinning op de Turken behaalden, schreven de Hongaarse gelovigen die zege toe aan de bescherming van de Heilige Maagd Maria en aan de voorspraak van hun heilige Koning Stefanus.

Hij is patroon van Hongarije en van de naar hem genoemde (ridder)orden, genoot- en broederschappen.

Hij wordt afgebeeld als koning met ernstige blik in vorstelijke kledij (hermelijnen mantel, scepter en Byzantijnse Stephanuskroon op het hoofd met een scheef kruisje als gevolg van een ongeluk met de kroon); soms biedt hij de kroon aan Maria aan; met een vlag of vaandel waarop een afbeelding van Maria te zien is (hij stelde zijn rijk immers onder haar bescherming); met een kerk in de hand (hij stichtte twee aartsbisdommen en acht bisschoppelijke zetels); met dubbelkruis (hij ontving op grond van pauselijke privileges het metropolitanenkruis).


Bronnen
[000;000»bk:Györffy;000»Emmerich; 101;101a»Stephen;102»Étienne;103»Stephan;104»Étienne; 105»Stephen;106»Stephanus; 107;108;109»Stephan-Ungarn;110»Stephen-Hungary; 111p:432»Stephan;111a»Stephan-Ungarn; 115»Stephen;132; 140»Stephanus;149/3p:569; 193p:81»Étienne;200; 229»Stephan;314»Étienne;320»Stephan;500; Dries van den Akker s.j./2000.08.16]

© A. van den Akker s.j. / A.W. Gerritsen

VoorwoordHoe wordt men heilig?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen