×
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.
Sluit het venster om te blijven.
Info afb. |
Werner (ook Vernier of Verny) van Oberwesel (ook van Bacharach), Duitsland; kind-martelaar; † 1287.
Feest 18 & 19 april.
In 1287 werd Werner, een zestienjarige boerenknecht, afkomstig uit Wormrath in de Hunsrück, vermoord aangetroffen in een veld bij Bacharach. De dader werd niet gevonden, maar er moest een zondebok gevonden worden. In die tijd waren dat nogal eens de joden. Zij kregen ook in dit geval de schuld - naar later bleek volkomen ten onrechte. Zij zouden een rituele moord begaan hebben op Goede Vrijdag. Een bloedige jodenvervolging brak uit, terwijl Werner als heilige werd beschouwd; hem was immers hetzelfde overkomen als Jezus zelf: volkomen onschuldig door de joden vermoord! Dat zij zich op dat moment zelf schuldig maakten aan de misdaad waarvan ze de ander betichtten, ontging hun volkomen.
Verering & Cultuur
De jongen werd plechtig bijgezet in de Kunibertuskapel te Bacharach. Maar al gauw werd begonnen aan een eigen bedevaartkapel. Na verloop van tijd kwam het werd stil te liggen, zo lang, dat het onvoltooide bouwwerk alweer enigszins in verval begon te raken. Het was vooral Winand von Steeg, die voor de heiligverklaring van Werner en de voltooiing van zijn kapel heeft geijverd.
Winand werd geboren op 1 mei 1371 in het Duitse plaatsje Steeg bij Bacharach. Vanaf 1394 studeerde hij rechten aan de universiteit van Heidelberg. In 1403 gaf hij les aan de universiteit van Würzburg en werd daar in 1409 predikant aan de domkerk en vicaris generaal. Drie jaar later treffen we hem in dezelfde functies aan te Passau in Zuid-Duitsland. In die hoedanigheid nam hij in 1417 deel aan het Concilie van Konstanz. Weer twee jaar later benoemde koning Sigismund hem tot zijn privé-secretaris.
Dit alles laat nog maar amper doorschemeren, hoe breed zijn belangstelling was en met hoeveel dingen hij zich tegelijk bezighield. Met recht kan hij beschouwd worden als een vroege humanist. Zo was hij een van de weinigen in zijn tijd, die als niet-jood hebreeuws leerde.
Op zijn vijftigste kwam hij als pastoor terug naar zijn geboorteplaats Bacharach. In die functie had hij de leiding over zo'n 30 priesters en geestelijken, die de heiligdommen en vijf kloostervestigingen bedienden in Bacharach, Steeg, Diebach en Manubach.
Daarnaast was hij vast van plan de bouw van de Wernerkapelle te voltooien en de jongeman, aan wie de kapel was toegewijd en die in 1247 zo ongelukkig aan zijn eind was gekomen, heilig verklaard te krijgen. Alleen op die manier zou er sprake kunnen zijn van een liturgische verering, die bedevaartgangers en pelgrims van heinde en ver zou kunnen trekken.
Onmiddellijk na zijn aantreden in de zomer van 1426 liet hij de bouwactiviteiten hervatten. Het eerste wat hij deed, was de houten kist met de stoffelijke resten van de martelaar uit de grond opdelven; vroeger had zij boven aarde gestaan, maar in de loop van de tijd was zij er praktisch geheel in weggezakt.
In diezelfde zomer kwam een kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder naar Bacharach, liet de kist openen en het goed bewaarde lichaam in een nieuwe metalen kist neerleggen. De rechterhand werd apart gehouden en - gevat in een gouden monstrans - bovenop het graf geplaatst. In de volgende jaren kwamen gelovigen bevestigen, dat hun gebed op voorspraak van Werner was verhoord. Winand liet er officiële notities van maken.
Waarschijnlijk heeft hij de voltooiing van de kapel nog meegemaakt, maar tot een officiële heiligverklaring van Werner is het nooit gekomen. Het idee van een rituele moord door Joden is steeds door de pausen verworpen; met name paus Martinus V († 1431) was daar uiterst scherp in.
In 1439 verliet Winand zijn geboorteplaats om deken te worden van het Sint-Kastorstift te Koblenz. In 1447 trok hij zich terug uit het actieve leven en vestigde zich in Ostheim. Daar overleed hij in 1454, 83 jaar oud. Evenals zijn geliefde Werner is Winand nooit heilig of zalig verklaard
In 1548 kwam er een deel van zijn relieken in de Franse stad Besançon terecht.
In 1689 werd de kapel van Werner tijdens een oorlog met de Fransen verwoest. Thans rest er slechts een ruïne, waaraan je nog altijd kunt zien hoe mooi en elegant het gebouwtje geweest moet zijn.
Hoewel druk vereerd is Werner toch nooit officieel heilig of zalig verklaard.
Daar zou immers de joden nodeloos leed mee berokkend zijn.
Patronaten
Werner is patroon van de wijnbouwers.
Afgebeeld
Hij wordt afgebeeld met een wijnsnoeimes in de hand of met een dolk (het moordwapen).
U houdt zich bezig met het verdrietige verschijnsel dat de kinderen niets meer aan het geloof lijken te doen. Maar ik wil u vandaag de vraag voorhouden in hoeverre uzelf er nog aan doet.
Vroeger was het vandaag mijn feestdag: Werner van Oberwesel. Eerlijk gezegd is het maar goed dat ik van de kalender verdwenen ben. Want het is een beschamende geschiedenis. Op Goede Vrijdag van het jaar 1287 werd ik vermoord aangetroffen dichtbij het landgoed waar ik als wijnbouwersknecht werkte. Ik was zestien. Wie had het gedaan? Dat konden natuurlijk alleen maar de joden geweest zijn. Hadden zij niet destijds op Goede Vrijdag Jezus vermoord? Dan zaten ze er nu natuurlijk ook weer achter. Een afschuwelijke jodenjacht in de steden langs de Rijn was het gevolg. En ik? Ik leek op Jezus en werd als heilige vereerd.
Beschamend. Wat u zegt. Te meer, omdat we weten dat de geschiedenis zich telkens heeft herhaald. Misschien behoort u wel tot de generatie die zo'n moordpartij zelf nog heeft meegemaakt, halverwege de vorige eeuw.
Dan behoort u hopelijk ook tot de mensen die in het algemeen beducht zijn voor het aanwijzen van zondebokken. Dat leidt tot haat. En haat tot rampen. U leeft in een tijd dat sommige moslims menen hun God een dienst te bewijzen door ongewenste elementen met aanslagen en terreur uit de weg te ruimen. Zo zou een wereld tot stand komen die hun god welgevallig is. Maar hun God heet - net als de mijne overigens - 'barmhartige Erbarmer'. Hoe kan die een wereld willen die op terreur en angst is gebaseerd?
Afgelopen week hoorden we hoe in Utrecht Marokkaanse jongeren eerst een lesbisch stel en vervolgens een transseksuele vrouw uit hun beurt hebben weggepest. Omdat zulke mensen niet passen in hun religieuze opvatting. Doen zij niet hetzelfde als de mensen die in mijn tijd de Joden de schuld gaven van alles wat niet deugde in hun ogen?
Van de weeromstuit gaan er in uw midden stemmen op om alle Marokkanen of zelfs alle moslims het land uit te werken. Toegegeven, het is ergerniswekkend als de ene mens de ander kwaad doet. Volkomen begrijpelijk, als je daar kwaad van wordt en woede in je voelt opkomen. Maar ik smeek u, bij mijn dood, voordat u naar de ander wijst, kijk eerst naar de reactie in uw eigen gemoed. Als het kwaad om u heen wraakgevoelens oproept, haat en wrok, weest u dan alstublieft daar eerst beducht voor. Beducht voor uw eigen gevoelens. Anders gaat u zich misschien zelf schuldig maken aan wat u in anderen zo verafschuwt.
Soms hoor je gelovigen zeggen dat er in uw midden geen moskeeën gebouwd zouden mogen worden. In de moslimlanden mogen immers ook geen christelijke kerken worden neergezet. Ziet u wel: u vindt het fout en erg dat er in die landen geen kerken mogen worden gebouwd, en nu wilt u zelf ook die fout begaan. En - dichter bij het onderwerp van vandaag over de kinderen: soms zeggen lieve gelovigen doodgemoedereerd: het moest maar weer eens oorlog worden, dan zouden ze wel weer naar de kerk gaan. Ziet u wat machteloosheid met je kan doen? Je wenst een ander de verschrikkelijkste dingen toe, om ze in jouw denkpatroon te krijgen.
Precies zo is het destijds in mijn geval gegaan. Mijn wrekers waren zo heilig verontwaardigd over mijn dood dat ze zelf tot bloeddorstige moordenaars zijn geworden.
Hoe zei Jezus dat ook alweer? "Voordat je de splinter uit het oog van je buurman wilt verwijderen, kun je beter eerst de balk uit je eigen oog verwijderen."
© A. van den Akker s.j. / A.W. Gerritsen