Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022

Info afb.

Oscar Romero, San-Salvador, El-Salvador; aartsbisschop & martelaar; † 1980.

Feestdag († 24 maart &) 23 mei.

Hij werd op 15 augustus 1917 geboren in de El-Salvadoriaanse plaats Ciudad Barrios. Hij ging naar Rome om er voor priester te studeren en werd in 1942 gewijd. In 1943 keerde hij terug naar El Salvador en bekleedde er diverse kerkelijke functies. In 1974 werd hij benoemd tot bisschop van Santiago de María en in 1977 tot aartsbisschop van San Salvador.

De priesters die onder de gewone mensen werkten, waren teleurgesteld, dat er weer een bisschop was benoemd uit de rijke bovenlaag van de bevolking. Hij stond bekend om zijn behoudsgezinde standpunten. In de eerste jaren van zijn bisschopsambt kon hij dan ook maar moeilijk geloven wat sommigen van zijn priesters vertelden. Hij was hun bisschop en zij moesten hem verantwoording afleggen van hun werk. Zij vertelden hoe arme arbeiders opkwamen voor beter loon en betere werkomstandigheden en hoe arme boeren vroegen om een klein stukje grond, zodat ze zouden kunnen voorzien in hun eigen levensonderhoud, want het loon dat zij ontvingen van steenrijke grootgrondbezitters, was te enen male ontoereikend. De politieke leiders van El Salvador, die allemaal uit de rijke klasse afkomstig waren, bestempelden dit alles als 'communistische agitatie' en drukten elk verzet met harde hand de kop in. De priesters kwamen met gruwelijke verhalen over arme boeren die spoorloos verdwenen en wier lijken enige tijd later elders deerlijk verminkt werden teruggevonden. Zij vertelden over onschuldige mensen die afgemaakt werden door doodseskaders waarvan het zo goed als zeker was dat ze uit het leger voortkwamen of in dienst stonden van de mensen die zulke operaties konden betalen. Monseigneur Romero kon de verhalen eenvoudig niet geloven.

Voor hem kwam de ommekeer, toen de doden ook onder zijn priesters begonnen te vallen, mannen die hij vertrouwde en waardeerde. Vooral door de meedogenloze moord op de 49-jarige jezuïetenpater Rutilio Grande († 1979, 12 maart) gingen hem de ogen open. Vanaf dat moment stond hij aan de kant van de armen, net als Jezus in het evangelie. In een persoonlijk onderhoud met de pasgekozen president vroeg hij om opheldering. De zelfverzekerde president beweerde met een stalen gezicht, dat Pater Grande op het moment van zijn dood bezig was de mensen op te hitsen. Romero moet toen gezegd hebben: "Pater Grande was bezig kinderen te dopen. U bent een leugenaar." En dát in het bijzijn van de raadsmannen van de president. Op 23 maart 1980 deed de bisschop een hartstochtelijke oproep over de radio: "Een soldaat is niet verplicht te gehoorzamen aan een bevel dat tegen de Wet van God ingaat. Die Wet zegt: 'Gij zult niet doden!' Ik bid u, ik smeek u, ik gebied u in de naam van God: houdt op met de onderdrukking."

Net als Jezus heeft hij daarvoor met zijn leven moeten betalen. De volgende morgen droeg hij de mis op in de kapel van een zusterklooster. Bij die gelegenheid werd hij in zijn priestergewaden door een huurmoordenaar doodgeschoten.

Omdat zijn begrafenis op de televisie werd uitgezonden, was de hele wereld er getuige van hoe de mensen bij die gelegenheid riepen om rechtvaardigheid. Van hun bisschop hadden ze geleerd, dat je wel de mens Romero kon doden maar niet zijn geest, zoals hij zelf eens had gezegd in een gesprek met een van zijn vrienden. Daarop barstte er uit de geweren van de aanwezige soldaten een spervuur los. Voor de camera's bleven talloze doden en gewonden op het plein voor de kerk achter...

---

Heilige van de maand maart
maart 1980: Oscar Romero

Monseigneur Oscar Romero werd in 1977 benoemd tot aartsbisschop van San Salvador, hoofdstad van El Salvador. Hij was van rijke afkomst en stond bekend om zijn angstvallig behoudsgezinde standpunten. In de eerste jaren van zijn bisschopsambt kon hij dan ook maar moeilijk geloven wat sommigen van zijn priesters vertelden. Hij was hun bisschop en zij moesten hem verantwoording afleggen van hun werk. Zij vertelden hoe arme arbeiders opkwamen voor beter loon en betere werkomstandigheden en hoe arme boeren vroegen om een klein stukje grond, zodat ze vrouw en kinderen enigszins konden onderhouden en zouden kunnen voorzien in hun eigen levensonderhoud, want het loon dat zij ontvingen van steenrijke grootgrondbezitters, was te enen male ontoereikend. De politieke leiders van El Salvador, die allemaal uit de rijke klasse afkomstig waren, bestempelden dit alles als 'communistische agitatie' en drukten elk verzet met harde hand de kop in. De priesters kwamen met gruwelijke verhalen over arme boeren die spoorloos verdwenen en wier lijken enige tijd later elders deerlijk verminkt werden teruggevonden. Zij vertelden over onschuldige mensen die afgemaakt werden door doodseskaders waarvan het zo goed als zeker was dat ze uit het leger voortkwamen of in dienst stonden van de mensen die zulke operaties konden betalen. Monseigneur Romero kon de verhalen eenvoudig niet geloven.

Voor hem kwam de ommekeer, toen de doden ook onder zijn priesters begonnen te vallen, mannen die hij vertrouwde en waardeerde. Vooral door de meedogenloze moord op zijn vertrouweling, de 49-jarige jezuïetenpater Rutilio Grande († 1997, 12 maart) gingen hem de ogen open. Vanaf dat moment stond hij aan de kant van de armen, net als Jezus in het evangelie. In een persoonlijk onderhoud met de pasgekozen president vroeg hij om opheldering. De zelfverzekerde president beweerde met een stalen gezicht, dat Pater Grande op het moment van zijn dood bezig was de mensen op te hitsen. Romero moet toen gezegd hebben: "Pater Grande was bezig kinderen te dopen. U bent een leugenaar." En dat in het bijzijn van de raadsmannen van de president. Op 23 maart 1980 deed de bisschop over de radio een hartstochtelijke oproep: "Een soldaat is niet verplicht te gehoorzamen aan een bevel dat tegen de Wet van God ingaat. Die Wet zegt: 'Gij zult niet doden!' Ik bid u, ik smeek u, ik gebied u in de naam van God: houdt op met de onderdrukking."

Net als Jezus heeft hij daarvoor met zijn leven moeten betalen. De volgende morgen droeg hij de mis op in de kapel van een zusterklooster. Bij die gelegenheid werd hij in zijn priestergewaden door een huurmoordenaar doodgeschoten.

Omdat zijn begrafenis op de televisie werd uitgezonden, was de hele wereld er getuige van hoe de mensen riepen om rechtvaardigheid. Van hun bisschop hadden ze geleerd, dat je wel de mens Romero kon doden maar niet zijn geest, zoals hij zelf eens had gezegd in een gesprek met één van zijn vrienden. Daarop barstte er uit de geweren van de aanwezige soldaten een geweervuur los. Voor de camera's bleven talloze doden en gewonden op het plein voor de kerk achter... Monseigneur Romero is (nog?) niet heilig of zalig verklaard.

Eind jaren tachtig maakte John Duigan hierover een aangrijpende speelfilm met de titel 'Romero'. Mocht je die in de videotheek aantreffen, van harte aanbevolen.

---

Bronnen
[144; 500; Dries van den Akker s.j./2020.03.24]

---