× 
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

           
welkom menu contact zoeken
HeiligenkalenderHeiligen op naamPatroonheiligenHedendaagse namenMeer...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van de hagiografieën, overleed 30 oktober 2022
† ca 715  Plechelmus van Oldenzaal

Info afb.

Plechelmus van Oldenzaal, Nederland; bisschop; † ca 715.

Feest 8 mei (tezamen met Otger & Wiro) & 15 juli & 4 augustus (in vroeger tijden: overbrenging relieken naar Oldenzaal).

Van Plechelmus is niet veel bekend. Hij was een monnik uit Ierland, zoals zoveel geloofsverkondigers uit die tijd. Waarschijnlijk maakte hij deel uit van het gezelschap rond Otger en Wiro. Zij preekten in de gewesten Gelder en Kleef. Met de afgodenbeelden verwijderden zij uit de traditionele heiligdommen allerlei heidense gebruiken, en maakten aldus het hart van de mensen ter plaatse bereid om Christus te ontvangen. Getuige een opschrift in de oude kapittelhof te Oldenzaal werd Plechelmus geroemd als 'opofferend herder' en 'Vader van Oldenzaal'. Gedrieën werden ze begraven in Odiliënberg bij Roermond.

Wiro van Roermond (ook van Odiliënberg), Roermond, Nederland; Iers zwerfmonnik & bisschop tezamen met de bisschop Plechelm en de diaken Otger; † 710(? of 739)

Feest 8 mei.

Volgens zijn middeleeuwse levensbericht was hij van adellijke afkomst uit het Ierse graafschap Clare. Geschiedkundigen menen, dat hij veeleer in het Engelse graafschap Northumbrië het levenslicht zag. Van kindsbeen af waren de grote heiligen van Ierland, Patrick, Cuthbert en Columbanus zijn voorbeelden geweest.

Eenmaal priester ging hij op pelgrimstocht naar Rome. Hij was namelijk gevraagd bisschop te worden van een niet nader genoemde Ierse plaats. Daarvoor had hij de goedkeuring nodig van de paus en een officiële wijding. Hij ondernam de reis samen met zijn collega Plechelm, ook een bisschopskandidaat voor een naburige plaats, en de diaken Otger. Wellicht hebben ze op dat moment al besloten altijd bij elkaar te blijven. In Rome werden de twee priesters door de paus van dat moment tot bisschop gewijd.

Wellicht gaat het hier om paus Sergius I. Hij leidde de kerk van 678-701; hij was het ook die Willibrordus († 739) en Bonifatius († 754) tot bisschop had gewijd. Weliswaar gaven alle drie de wens te kennen om missionaris te worden in nog heidense gebieden, maar de paus gaf hun de raad eerst naar huis terug te keren en de taak op zich te nemen waarvoor zij gekomen waren. Volgens de documenten zouden ze in 697 nog een bisschoppenconferentie te Rome hebben bijgewoond.

Zouden ze vandaar nog teruggekeerd zijn naar hun vaderland? In ieder geval vestigden ze zich omstreeks 700 op het grondgebied van Pepijn van Herstal († 714) in de omgeving van Roermond. De heuvel die zij betrokken, noemden zij Sint-Pietersberg. Nadat in later tijd daar de relieken waren ondergebracht van Ursula's gezellin Odilia van Brittannië († 453; feest 18 juli), werd de berg omgedoopt in St-Odiliënberg. Ze bouwen er een klooster en een kerk ter ere van Maria.

Zo werd Wiro een medehelper van Willibrord. Hij preekte het evangelie in het gebied tussen Odiliënberg en Overijssel. Volgens zeggen gaat de herkomst van vele parochies rond de berg terug op de drie gezellen: zoals Linne, Herten, Melick, Herkenbosch, Vlodrop, Posterholt, Montfort, Heel, Tegelen, Swalmen, Asselt en waarschijnlijk nog een aantal anderen. Daarnaast werd Wiro de biechtvader van Pepijn; deze kwam elk jaar in de vastentijd - zoals toen wel meer gebruikelijk was onder edelen - in een boetekleed naar hem toe gepelgrimeerd. De Pepijnsbrug (of Pepusbrug) bij Echt op de weg naar Susteren zou daar nog een herinnering aan zijn. Volgens de legende was Wiro's wijsheid zo groot dat Willibrordus en Bonifatius herhaaldelijk zijn raad kwamen inwinnen.

Wiro overleed op 8 mei. In welk jaar is niet zo duidelijk; sommigen menen 710, anderen 739 (hoewel in dit laatste geval verwarring kan zijn opgetreden met Sint Willibrord). Drie jaar later stierven ook zijn beide gezellen Plechelm en Otger.

Verering & Cultuur

In de geschriften van Alkwin (ook Alcuïnus † 804; feest 19 mei) en Bonifatius komt een missiebisschop Vira voor; is hij dezelfde als onze Wiro?

Tot ver in de middeleeuwen was Wiro patroon van het bisdom Utrecht, waar zijn hoofd sinds de tijd van Balderik, de 15e bisschop van Utrecht († 977?), als een kostbare reliek werd bewaard. Het zou dan ook aan zijn wonderwerking te danken zijn geweest dat de stad Utrecht tenslotte werd bevrijd van de plaag der Noormannen. De rest van zijn lichaam rust te Roermond. Tijdens de nieuwbouw van de kerk op de Odiliënberg in 1881 ontdekte men zijn oude graf. Er zijn ook relieken in Utrecht en Roermond.

Het kerkje van het Friese plaatsje Oosterwirum was van oudsher aan hem toegewijd.
[118; 122; 132; 147/3p:3; 149/2p:201; 153; 05.08; 288; 306p:16; Dries van den Akker s.j./2000.09.14]

Verering & Cultuur

Met zijn twee gezellen werd Plechelmus begraven in het heiligdom op de St-Pietersberg, later St-Odiliëmberg geheten. Volgens eigentijdse berichten gebeurden er op zijn graf herhaaldelijk wonderen: blinden konden zien, bezetenen werden van boze geesten verlost en zieken die leden aan allerhande kwalen, gingen genezen naar huis terug. Op 2 januari 858 schonk koning Lotharius II († 869) de heilige berg, waar de drie begraven lagen, aan de bisschop van Utrecht. Dan kon zij als toevluchtsoord dienen voor het geval de Noormannen weer eens hun stad zouden binnenvallen. Bij een van die invallen dreigden de Vikingen zelfs door te dringen tot bij de heilige berg. Voor alle zekerheid werden de kostbare relieken in veiligheid gebracht en pas weer terug gevonden in de tijd van Balderik, de 15e bisschop van Utrecht († 977?).

Dat Plechelmus in Oldenzaal gepreekt zou hebben, berust waarschijnlijk op legende. Die eer komt toe aan Lebuïnus († 780; feest 12 november) en Marchelm (ook Marcellinus genoemd: † 762; feest 14 juli). Hoe oud echter de legende rond Plechelmus is, blijkt uit het feit dat bisschop Balderik op 4 augustus 954 Plechelmus' relieken overbracht naar de St-Silvesterkerk in Oldenzaal. Dit houten gebouwtje was zojuist omgetoverd in een prachtige stenen kerk. Bij de inwijding ervan benoemde Balderik Plechelmus tot patroon en schonk hij de kerk een kapittel. Ook de eerste van de vier klokken in de robuuste romaanse toren heette Plechelmus. Zijn prachtige zilveren reliekschrijn in de vorm van een bisschopsbuste wordt er nog altijd bewaard; zij zou zijn schedel en twee van zijn vingerkootjes bevatten.

In 1361 werden de relieken van de drie gezellen overgebracht van St-Odiliënberg naar Roermond. Pas op 12 mei 1686 kwam er een gedeelte van terug naar de intussen gerestaureerde kerk van St-Odiliënberg.

Plechelmus is patroon van Oldenzaal (bewoneres van deze stad werden in vroeger tijden 'Plechelmuskinderen' genoemd; volgens de overlevering viel niemand van hen ooit van zijn geloof af!), van Deurningen, Lutte, Rossum en Saasveld, en medepatroon van St-Odiliënberg.


Bronnen
[306p:16; 118p:146; 122; 132; 142jr:0732; 147/3p:3; 153; 07.15; 288» 07.15; 500; Lagerwey:60; Dries van den Akker s.j./2000.09.14]

© A. van den Akker s.j.

VoorwoordHoe wordt men heilige?
© AuteursrechtWoordenboek
LeeswijzerGastenboek
Bronnen